صفحه اصلی سرمقاله چرا بهایی شناسی؟

چرا بهایی شناسی؟

0 خواندن ثانیه
0
0
1,854

چرا بهائی شناسی؟

سرمقاله

خداوند منان را سپاسگزاریم که بار دیگر ، توفیق را رفیق راهمان فرمود تا در طریق پاسداری ازحریم عقاید شیعی و معارف الهی ، قدم برداریم . نگاهی به جهان پر التهاب امروز که رویارویی تمام عیاری میان تفکرات الهی و غیر الهی در جریان است و نگاه به جنس این رویارویی که جنسی فرهنگی و دانش مدار است ، ما را به اندیشه واداشت که در راستای روشنفکری درباره ی یکی از این جریانات غیر الهی ، قدم برداریم و آن را به صورت علمی ، نقد نماییم . سوژه ی ما در این روشنگری و نقد ، موضوع «بهائیت» است ، اما چرا بهائیت ؟

شاید برخی گمان کنند که بهائیت فرقه ای کوچک است که شایستگی توجه و نقد و ارزیابی را ندارد . یا سئوال کنند که : آیا اولویت های حساس تری برای مرزبانی فکری ، فرهنگی و دینی وجود ندارد ؟ آیا اصولا این گونه آیین ها می توانند مخاطرات اعتقادی و دغدغه های فرهنگی و التهاب های اجتماعی را دامن زده و در نهایت بحران پدید آورند ؟ آیا مخاطرات دیگری نظیر ترویج عقاید تکفیری وهابیت و یا تبلیغات مسیحیت تبشیری ، شایسته ی اولویت در توجه و نقد و بررسی نیست ؟

این ها و ده ها پرسش در همین روال ، می تواند ذهن خوانندگان فصلنامه « بهائی شناسی » را به خود مشغول سازد . اگرچه مخاطرات دیگر نیز از اهمیت متناسب برخوردارند ، اما بر آنیم که در این مجال اندک ، در روایتی کوتاه وگویا به ضرورت بهائی شناسی و اهمیت راهبردی آن در کارزار فرهنگ ها و اندیشه ها پرداخته ، به بررسی و واکاوی اهتمام ورزیم . چنانچه این جنس گفتمان ها رویکردی علمی ، منطقی و سرشار از ادب و اخلاق داشته باشد ،گمان می رود که کمتر میدان جولان به رشد تفکرات شبه انگیز و مغالطه آمیز داده شود .

۱) بهائیت را می توان نماینده تاریخی تفکرات و انتقادات علیه اسلام و تشیع قلمداد کرد . برخی شبهاتی که در طول تاریخ علیه اسلام و تشیع توسط مغرضان و اسلام ستیزان مطرح شده است ، به شکلی جدید و در قالب الفاظی نو – که بعضاً علمی و زیبا به نظر می رسد – مبلغان بهائی بازگو کرده اند . نگاهی به کتاب های ابوالفضل گلپایگانی ، فاضل مازندرانی ، اشراق خاوری و دیگر مبلغان بهائی ، گویای این مطلب است . شبهاتی که نشأت گرفته از کتاب های میرزا حسینعلی نوری نظیر ایقان است و با جملات نخستین سید باب – که از نظر محتوایی و ادبی در سطحی پایین تر قرار داشت – فاصله دارد . پاسخ گویی به شبهات این دسته از مبلغان ، گویی دفاع ازکیان اسلام و تشیع ، در برابر بسیاری از انحرافات دیگر نیز هست .

۲) بهائیت باوری تشکیلاتی است که ساختار خود را بر اساس افزودن پیروان و تبلیغ مداوم قرار داده است و سعی کرده ، با افزودن بر تعداد پیروان ، خود را بعنوان یک دین الهی معرفی کند . از آنجا که بهائیت خود را در ادامه اسلام و مکتب تشیع معرفی کرده است ، قطعاً بیشترین امیدش به جلب حمایت و توجه شیعیان و مسلمانان ، به ویژه در ایران عزیز است . یادآوری این مطلب که بهائیت خود را یک آیین ایرانی معرفی کرده و بیشتر پیروان و اعضای مؤثر آن در دنیا ایرانی هستند ، خالی از لطف نیست . ایرانی ها همواره سهم مهمی در اداره تشکیلات بهائی در طول تاریخ داشته اند . هم اینک سه نفر از نُه نفر اعضای بیت العدل ، ایرانی تبار هستند و همواره ایرانیان ، از اعضای اصلی این تشکیلات بین المللی محسوب می شده اند .

لذا بهائیت ، همواره به دنبال تبلیغ مرام خود در ایران و در میان ایرانیان بوده و از بسیاری از ابزارهای سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی در طول حیات ۱۵۰ ساله ی خود در جهت ترویج در ایران بهره برده است . عدم پاسخ گویی فرهنگی و عالمانه به مفاد فکری و مؤلفه های اجتماعی بهائیت ، می تواند باعث غبارآلوده ماندن فضای فکری برخی از تبلیغ شدگان به این باور و در نهایت ، خروج ایشان از باورهای اصیل اسلامی و ایرانی و جلب آنان به تفکرات بهائی شود . کوشش های فرهنگی از این دست البته به معنای غافل شدن از تبعات سیاسی ، اجتماعی و امنیتی ترویج باور بهائی و فعالیت های تشکیلاتی آن در ایران نیست .

۳) بهائیت در تمام این سال ها سعی کرده است آیین خود را در قالب یک دین الهی مطرح سازد . تشکیلات بهائی به پیروان خود قبولانده است که هر تصمیمی که از سوی تشکیلات بهائی به ویژه بیت العدل – که مقر آن در اسرائیل است – اتخاذ می شود ، همان حکم خداوند است که اشتباه و خللی در آن وارد نیست . این تشکیلات از پیروان خود وجوه مختلف مالی را اخذ می کند و آن را برای تبلیغ اعتقادات بهائی در سراسر عالم صرف می کند ؛ بدون آنک خود را پاسخ گو به هیچ سازمان ، نهاد و حتی پیروان خود بداند و معلوم شود ، مبدأ و مقصد این پول ها کجاست و واقعا صرف چه اموری می شود ؟

علاوه بر این ، با گسترش روز افزون شبکه های رادیو تلویزیونی و نفوذ رسانه های مختلف اجتماعی ، رصد کنندگان چنین فضاهایی ، رد پای تشکیلات بهائی را در تبلیغ روز افزون باورهای خود و حمله به سایر اعتقادات اصیل دینی و الهی مشاهده می کنند . تبلیغاتی که با استفاده از آن همان پول های پیش گفته به سرانجام می رسند و اهداف گوناگونی را دنبال می کنند . در چنین فضایی ، لزوم انجام فعالیت های علمی و فرهنگی ریشه دار ، مبتنی بر تحقیق و پژوهش ، می تواند زمینه ساز پاسخ های رسانه ای مطلوب در همین حوزه را فراهم کند . بی گمان ، پاسخ گویی به چنین حجمی از تبلیغات ، بدون داشتن پشتوانه ی علمی لازم ، میسر نیست.

۴) در سال های اخیر ، بهائیت همواره از نقد و بررسی باورهای خود به بهانه هایی نظیر نقض حقوق بهائیان طفره رفته و به جای پاسخ گفتن به انتقادات ، با فرافکنی ، گفتمان اصلی جامعه ی ایرانی درباره خود را هوشمندانه ، از « لزوم اثبات حقانیت » به « مسئله ی حقوق بشر » تغییر داده است .

تشکیلات بهائی در ایران تمام اهتمام خود را به کار بسته است تا علاوه بر تبلیغ محرک –که ممکن است با عکس العمل های طبیعی مردم مسلمان ایران مواجه شود – با مظلوم جلوه دادن پیروان خویش در قبال این عکس العمل ها ، از رویارویی با منتقدان دینی ، تاریخی و اجتماعی و پژوهشگران این عرصه ها بگریزد . این دامی خطرناک است که باید آن را شناخت و از آن پرهیز کرد . رویکرد «بهائی شناسی» بازگشت به همان گفتمان اصلی یعنی شناخت باورها و مقایسه ی آن با عملکردها و همچنین لزوم اثبات حقانیت رهبران و الهی بودن ایشان از سوی پیروان بهائیت است . هر گونه گفتگویی پیش از روشن شدن این بحث اصلی ، بازی کردن در همان زمینی است که تشکیلات بهائی با استفاده از امکانات رسانه ای بین المللی ، انتظار آن را می کشد .

با عنایت به موارد مذکور ، لزوم انتشار فصلنامه ای تخصصی با موضوع نقد و بررسی بهائیت در فضای جاری فرهنگی کشور احساس می شود . فصلنامه ای که خود را محدود به محوری خاص در این عرصه نکرده است و لذا علاوه بر مسائل کلامی و اعتقادی ، به مسائل تاریخی و اجتماعی نیز خواهد پرداخت . علاوه بر این ، « بهائی شناسی » در هر شماره ، حتی الامکان مصاحبه هایی از صاحب نظران در این عرصه را منتشر خواهد کرد .
« بهائی شناسی » همچنین به لطف و مدد الهی ، از رویدادهای جامعه ی بهائی و تحولات بین المللی در این حوزه نیز غافل نخواهد بود و تلاش خواهد کرد که در زمینه نقد بهائیت ، مسائل جدیدتری را مورد توجه و بررسی خود قرار دهد .

بی گمان پیمودن راهی که آغاز کرده ایم ، بدون همکاری و کمک علاقمندان این عرصه امکان پذیر نیست . لذا دست یاری به سوی تمام پژوهشگران و منتقدان دراز می کنیم و از رهنمودها ، پژوهش ها و مقالات آنان استقبال خواهیم کرد .

از آنجا که به تناسب ایام ، مقرر گردید در هر شماره ، مطالبی هر چند کوتاه در زمینه ی باورها و اعتقادات اصیل شیعی و اسلامی نیز به خوانندگان بهائی شناسی ارائه شود ، با عنایت به تنظیم اولین شماره در ماه ذی القعده ، این شماره را به آستان پاک و نورانی امام علی بن موسی الرضا علیهما السلام تقدیم می کنیم و در لابلای مقالات و مصاحبه ها مطالبی در این باره را نیز به خوانندگان عزیزمان تقدیم خواهیم کرد .

بارگذاری بیشتر مطالب مرتبط
بارگذاری توسط سردبیر
بارگذاری در سرمقاله

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

code

بررسی

داستانِ یک داستان: مروری بر کمپین “داستان ما یکیست”

چکیده هنگام ناآرامی‌های ایران در نیمۀ دوم سال ۱۴۰۱ شمسی، تشکیلات بهائی در ابتدا، ضمن همدلی…