حدیث شگفتی از حضرت عسکری علیه السلام در جلد ۱۴ وسائل الشیعه روایت شده است که آن حضرت، زیارت اربعین را یکی از پنج علامت مؤمن شمرده‌اند: نشانه‌های انسان مؤمن پنج چیز است: پنجاه رکعت نماز روزانه (نمازهای واجب و نافله)، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، پیشانی بر خاک نهادن و بسم الله الرحمن الرحیم را [در نماز] بلند گفتن. بنابراین زیارت اربعین در کلام امام یکی از پنج نشانۀ مؤمنان است.
عنوان «زیارت اربعین» به زمان امام صادق علیه السلام باز می‌گردد و عجیب این است که با وجود بیم و ترس از حکومت جائر، مردم از امام سؤال می‌کردند که با وجود ترس از خبرچینان و عوامل حکومت، آیا به زیارت حضرت سیدالشهداء برویم؟ و حضرت می‌فرمودند که آری، بروید. این در حالی است که فقهای شیعه در مسئله حج، یکی از شرایط استطاعت را «تخلیةالسرب یعنی وجود امنیت» بیان فرموده‌اند؛ یعنی باید امنیت باشد و اگر امنیت نباشد، استطاعت محقَّق نیست؛ اما درمورد زیارت سیدالشهدا علیه السلام حتی با نبود امنیت نیز مردم را به زیارت ترغیب می‌کردند. از آن گذشته، به مناسبت‌های مختلف نیز مردم را به زیارت آن حضرت تشویق می‌کردند، مانند: مستحب بودن زیارت امام در شب عرفه، اول ماه رجب، نیمۀ شعبان، شب قدر، شب عید فطر، شب عاشورا، هر شب جمعه و روز اربعین.
فردی است به نام صفوان جمّال. اوست که از امام صادق علیه السلام کیفیت زیارت اربعین را نقل کرده است و علمای ما مثل صاحب وسائل الشیعه، بابی را با عنوان «تأکید بر استحباب زیارت امام حسین علیه السلام در روز اربعین» گشوده و از قدیم اهمیت و فضیلت زیارت اربعین در کتاب‌های روایی بزرگان شیعه مثل شیخ طوسی در تهذیب و مصباح‌المتهجد و شیخ مفید در مزار، مطرح بوده و به همان روایت حضرت عسکری علیه السلام تمسک نموده و روایت صفوان از امام صادق علیه السلام در کیفیت زیارت را ذکر کرده‌اند که در وقت بالا آمدن روز این زیارت را بخوان: «اَلسَّلامُ عَلی وَلِی اللَّهِ وَ حَبیبِهِ، اَلسَّلامُ عَلی خَلیلِ اللهِ وَ نَجیبهِ…» که زیارت مشهور اربعین است.
عبارتی در این زیارت است که هدف قیام امام را به زیباترین تعبیر، بیان نموده و فرموده است: او خون قلبش را بخشید تا مردم را از جهالت و حیرت گمراهی برهاند: «وَ بذل مُهْجَتَه فیک لِیَستنقِذَ عِبادَک من الجِهالة و حیرةِ الضلالة…».
در عبارت دیگری از این زیارت، زائر به امامان از فرزندان امام حسین علیه السلام شهادت می‌دهد تا آنجا که عرض می‌کند: «آن هنگام که خداوند به شما اذن خروج دهد، من آماده یاری شما هستم» که اشاره است به ظهور امام عصر ارواحنا فداه. زائز اعلام می‌کند: من در صف شما هستم نه در صف دشمنان شما، چه امامان دیده‌شده و شاهد و ظاهرتان و چه امامان غائب و باطن‌تان! و بدین ترتیب از اربعین، به زمان امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف می‌رود؛ و اینکه من با او هستم و یاری‌ام برای او آماده است:
«وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّی یَأْذَنَ اللهُ لَکُمْ».
در اربعین، کیلومترها پیاده می‌آیی تا به زیر قبه سیدالشهداء علیه السلام برسی و اعلام کنی من آماده یاری امام زمان هستم و یقیناً در صف شمایم نه در صف دشمنان شما: «فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لَامَعَ عَدُّوِکُمْ». این به نظر شما زیبا نیست؟! یعنی هدف زیارت اربعین اعلام موضع زائر است در حرم سیدالشهداء بعد از یک پیاده‌روی طولانی که: من آمادۀ یاری و خدمتگزاری به فرزند شما یعنی حجةبن‌الحسن العسکری عجل الله تعالی فرجه الشریف هستم!
در پیاده‌روی اربعین، سرانجام روز موعود برای زائران فرا می‌رسد. شهر در اوج شلوغی است. زائران به زحمت از بین کوچه و پس‌کوچه‌های تودرتو و شلوغ به سمت بین‌الحرمین و حرم سیدالشهدا علیه السلام می‌روند. بسیاری بعد از طلوع خورشید زیارت اربعین را خوانده و به سمت مسیرهای خروجی شهر در حرکت هستند. بعضی هم به‌خاطر شلوغی اطراف حرم، چندین خیابان آن طرف‌تر و در جایی که گنبد طلایی حرم دیده می‌شود، ایستاده و زیارت اربعین را می‌خوانند. هرکس از هرجایی گنبد حرم را می‌بیند مشغول دعا و زیارت می‌شود. در بین‌الحرمین جای سوزن انداختن هم نیست؛ هیأت‌ها و موکب‌های زیادی از نقاط مختلف عراق و ایران و کشورهای اسلامی دیگر مثل لبنان و پاکستان و هند و حتی از امریکا برای شرکت در مراسم روز اربعین حضور پیدا کرده‌اند. هیئت‌ها با خواندن مرثیه و روضه، با پرچم‌های خود و اکثراً با پای برهنه، از در‌های مشخصی وارد حرم می‌شوند و از در دیگری از حرم خارج شده و به خیابان‌های پشت حرم که ارتباطی با بین‌الحرمین ندارد می‌روند. هیأت‌ها با ورود به داخل حرم، صدا و شورشان چند برابر می‌شود و همگی یک شعار را سر می‌دهند: «لبیک یا حسین»… زائران حاضر در حرم نیز با نوای مرثیه‌ها، مشغول گریه یا خواندن دعا و زیارت‌اند. همه حال خوشی دارند و پس از یک پیاده‌روی طولانی، اکنون به آرزوی خود رسیده و مشغول عرض حال با محبوب دل پیامبر و اهل‌بیت و کروبیان و فرشتگان و مؤمنان هستند، یا حاجت می‌خواهند و گفت‌وگو می‌کنند. توصیف این حال‌وهوا گفتنی نیست، باید باشید و ببینید…
زائر اربعین امید ندارد در آن ازدحام عظیم بتواند زیر گنبد مقدس برود، لذا از دور زیارت اربعین را می‌خواند و با خود می‌گوید: آقا، شما می‌دانید که من این همه راه آمده‌ام تا در زیر گنبد شما برای فرج فرزندتان دعا کنم، اگر نمی‌شود، از همین جا می‌گویم: اللهم عجّل لولیّک الفرج… اما هنگامی که قصد خروج دارد، ناگهان مسیر در یک لحظه به‌سوی حرم مطهر باز می‌شود و می‌تواند به حرم و زیر قبّه مطهر برود و خواسته‌اش را عملی کند: خدایا! الان همه آرزوی خود را و به نیابت از این سیل میلیونی جمعیت و حتی خود صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ، در اینجا ــ جایی که دعا مستجاب است ــ ده بار تکرار می‌کنم و عاجزانه انتظار دارم تا در ظهور آن عزیز، تعجیل فرمایی و البته به هرچه تو تقدیر فرمایی، راضی و خشنودم. سپس ده‌ها بار می‌خواند: اللهمّ عجّل لولیک الفرج… و آنگاه که متوجه اطراف خود می‌شود می‌بیند که بیشتر لب‌ها هم مترنم به همین کلمات زیباست!
جذبه، شور و حال و معنویتی را که در کنار این حرم می‌بیند و درک می‌کند، در جای دیگری تجربه نکرده است. با حضرت سیدالشهدا وداع کرده و هنگامی که می‌خواهد در آن ازدحام جمعیت از رواق خارج شود، صدای اذان پخش می‌شود، مردم به‌سرعت برای نماز جماعت صف می‌بندند و سعادت نماز جماعت در روز اربعین در حرم امام حسین علیه السلام نیز نصیب زائر می‌شود. بعد از نماز، خطیبی عراقی از منبر بالا می‌رود و مراسم روضه روز اربعین را شروع می‌کند که در خطبۀ آغاز سخن، توسلی مفصل به ساحت قدسی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف دارد. اینجاست که زائر اربعین احساس می‌کند همۀ آن «لبیک یا حسین»ها معنی «لبیک یا مهدی» دارد و افراد می‌دانند که چه می‌گویند.
اللهمّ ارزقنا زیارة الحسین فی الدنیا و شفاعته فی الآخره
