نخستین شمارهی بهائی شناسی که در تابستان ۹۵ به جامعهی علمی و پژوهشی کشور عرضه شد، بازتابهای زیادی برای دست اندرکاران تهیهی آن داشت. پیشنهادهای بسیاری از سوی فرهیختگان، ارباب جراید و مخاطبان در اختیارمان قرار گرفت که بی گمان اعمال تمامی آنها در شمارهی بعدی میسر نبود. در عین حال نمیتوانستیم بیتفاوت از کنار این نقدهای سازنده و دلسوزانه عبور کنیم و بدون رفع برخی اشکالات، شماره دوم را منتشر کنیم. از سوی دیگر، عرضهی مطالب مختلف تبلیغی بهائیت در فضای مجازی به گونهای است که نمیتوان به مدت طولانی و برای رفع معایب نشریه، از انتشار آن صرف نظر کرد. لذا چارهی کار را در آن دیدیم که با وقفهای سه چهار ماهه، دومین شماره را با شرایط مطلوب تر و با اعمال آن نظراتی که در توانمان بود و مقدور مینمود، به اندیشمندان و صاحب نظران این عرصه تقدیم کنیم.
در این فاصله بهائی شناسی ضمن حضور در نمایشگاه مطبوعات، موفق شد با بسیاری از منتقدان بهائی خود نیز ارتباط برقرار کند و گفتگوی علمی و منطقی با بهائیان را در حاشیهی نمایشگاه مطبوعات، به عنوان گفتمان مطلوب و مورد نظر خود، در دستور کار قرار دهد.
گفتمانی که با استقبال برخی بهائیان مواجه شد و بعد از نمایشگاه مطبوعات نیز ادامه یافت و گوشه هایی از آن در همین شماره از منظر خوانندگان عزیز خواهد گذشت. با این حال متأسفانه و بر خلاف رفتار عموم بهائیان در نمایشگاه، سایتها و کانالهای اطلاع رسانی بهائی -شاید به دستوری تشکیلاتی و البته به طور هماهنگ- به تخریب این حضور و این گفتمان پرداختند و با انتساب تهمتهایی ناروا، سعی کردند که موضوع اصلی، یعنی «گفتگوی عقلانی، منطقی و با تکیه بر نصوص بر سر حقانیت دیانت بهائی» را به حاشیه برانند و از وابستگی بهائی شناسی به سازمانهای مختلف و نهادهای دولتی یا عمومی سخن به میان آورند.
بهائی شناسی ضمن رد تمامی این انتسابها اعلام میکند که به طور مستقل و بدون وابستگی به هر جریان سیاسی و نهاد عمومی و دولتی، پا به این عرصه گذاشته است و تا آن جا که در توان دارد، در شناساندن واقعیتهای دیانت بهائی به عموم جامعه و به ویژه فرهیختگان، تلاش خواهد کرد. بدیهی است که لازمهی این شناسایی و گفتگوی علمی، ترک تعصبات و پایبندی به اخلاق پژوهش و ارائهی مستند مطالب است. مسألهای که بهائی شناسی خود را ملزم به رعایت آن کرده است.
از سوی دیگر لازم دیدیم که برای رفع برخی شبهات در مورد دستور کار این نشریه و چینش مطالب آن، توضیح بیشتری در اختیار خوانندگان فهیم بهائی شناسی قرار گیرد. لذا توجه به نکات ذیل کاملا ضروری به نظر میرسد:
- وجود مطالب اثباتی به ویژه در موضوعات اسلامی و دینی که مورد حملهی تبلیغی بهائیان قرار میگیرد و ارائهی پاسخهای حلی و نقضی روشن، از رسالتهای اصلی این نشریه به شمار میرود. لذا هم در شمارهی قبلی و هم در این شماره، مقالاتی در نقد «جزوهی رفع شبهات» منتشر گردیده که امیدواریم به صورت تدریجی و از طریق این فصلنامه و به صورت علمی و مستند، به اشکالات بی جواب مانده از آن جزوه، پاسخ دهیم. توضیح آن که در سال ۸۷، نوشتهای از سوی تشکیلات بهائی با نام «جزوهی رفع شبهات» منتشر شد که هدف آن پاسخگویی به ابهامات و سؤالات اساسی در مورد بهائیت بود. در سال بعد، ویرایش دوم همان جزوه با نظمی جدید در فضای مجازی منتشر شد که آخرین ویرایش آن نیز هست. هر چند که در خلال این جزوه، مولفان سعی کرده اند تا با پاسخهایی، اشکالات و سؤالات اساسی در مورد بهائیت را پاسخ دهند – و این رویکردی ستودنی و نیکو است- اما از دو جهت مطالب این جزوه قابل نقد است. اول آن که برای رفع شبهه از بهائیت، بعضا به مطالبی اشاره شده که از اتقان کافی برخوردار نیست و خود قابل نقد است. دوم آن که در خلال آن، شبهات گسترده ای نسبت به دیانت مقدس اسلام و مکتب تشیع مطرح شده که لازم است به آنها پاسخ داده شود. مقالهی «پیامبران درس ناخوانده» در شمارهی نخست بهائی شناسی، پاسخی به بیستمین شبهه از همین مجموعه بود. در این شماره نیز پاسخ به برخی دیگر از شبهات همین مجموعه از منظر خوانندگان عزیز خواهد گذشت.
- از آنجا که مخاطب نشریه بهائی شناسی، عموم کسانی هستند که به نوعی با این مسأله درگیری ذهنی و فکری دارند و این گروه طیف وسیعی از فرهیختگان و اندیشمندان را در بر میگیرد، لازم است از منظر علوم مختلف به مسألهی بهائیت نگریسته شود. لذا مقالات این نشریه همگی در یک سطح نیست و وزن علمی برخی مقالات، به جهت اقناع مخاطبان پژوهشگر، اندکی بالاتر از دیگر مقالات این مجموعه است. نوع مصاحبههای انجام شده نیز، از مناظر مختلفی است که میتوان به این پدیده پرداخت و ممکن است هر مصاحبه یا هر مقاله، برای ذائقه تمام مخاطبان بهائی شناسی، مطلوب نباشد.
- در شمارهی پیشین بهائی شناسی به معرفی شخصیت فرانچسکو فیچیکیا و چالشهای او با تشکیلات بهائی پرداختیم. این معرفی و بیان چالشهای موجود، هرگز به معنی تأیید تمام دیدگاههای فیچیکیا در مسائل الهی و حتی در نقد بهائیت نیست. بلکه گزارشی از وضعیت تعاملات این تشکیلات با پیروان منتقد خویش است که در شمارههای بعدی بهائی شناسی نیز به لطف الهی ادامه خواهد یافت. در این شماره نیز به ارائهی گزارشی از چالشهای احمد یزدانی، از مبلغان و نویسندگان مطرح بهائی با تشکیلات جهانی آن و بیت العدل اعظم خواهیم پرداخت. چالشی که به دلیل دست بردن در تألیف او پدیدار شده است. ارائهی این گزارش، همچنان که بیان شد، به منزلهی تأیید سایر دیدگاههای یزدانی نیست و سایر نظریات وی، باید در مجالی دیگر مورد بررسی قرار گیرد. مصاحبه با آقای پورمرور در شمارهی قبلی، بازتابهائی نیز از سوی شخصیتهای تاریخ پژوه بهائی داشته است که در سر مقاله، پاسخی به نقد آقای تورج امینی نسبت به آن مصاحبه، ارائه گردیده است.
- بهائی شناسی همچنان آمادگی خود را برای درج مطالب ارزشمند سایر پژوهشگران و مخاطبان اعلام میدارد و از تمامی منتقدانی که با دیدهی لطف، ما را در این ایام مورد نوازش و محبت خود قرار دادند و نظراتی کاربردی و تأثیرگذار برای بهبود سطح کمی و کیفی این فصلنامه ارائه کردند، تشکر میکند. امیدواریم که با استمرار این نقدهای مشفقانه، گامهای بلندتری در جهت بهبود فضای این فصلنامه برداشته شود و سهمی هر چند اندک، در تعالی و پیشرفت فرهنگی و اسلامی نصیبمان گردد.
در پایان ضمن آرزوی توفیق برای تمامی مخاطبان بهائی شناسی در سال جدید پیش رو، دست نیاز به سوی خالق بی نیاز بلند میکنیم و برای خود و تمام مخاطبان خوبمان، سالی سرشار از موفقیت، بالندگی و حال خوش مسئلت مینماییم و دعا میکنیم که این سال، آخرین سال دوران غیبت ولی زمان و نخستین سال ظهور پر خیر و برکت آن موعود راستین باشد. ان شاء الله