مطابق تقویم، فصل زمستان با مناسبت‌های سالگرد ولادت و شهادت حضرت فاطمه زهرا علیها‌السلام مقارن بود و به‌همین دلیل به نظرم رسید تا به یکی از مهم‌ترین سخنان ایشان توجه کنیم.
ایشان فرموده‌اند: من اصعد الی الله خالص عبادته، انزل الله الیه خیر مصلحته.[۱]
ترجمه: کسی که عبادت خالصانه خود را برای خداوند متعال بالا بفرستد، خداوند عزوجل بهترین مصلحت او را نازل خواهد کرد.
در زندگی هر یک از ما، بارها و بارها موقعیت‌ها و شرایطی به وجود می آید که از آنها یا بسیار خرسند و خوشحال می‌شویم یا آرزو می‌کنیم ای کاش هرگز با آنها مواجه نمی شدیم. در این‌جاست که بیشتر درک می‌کنیم که چقدر مهم است تا شرایطی را خداوند متعال برای ما پدید آورد که خیر و صلاح ما در آن باشد. حضرت زهرا سلام الله علیها در این سخن مهم راه رسیدن به آنچه صلاح ما در آن است، روشن فرموده‌اند. لذاست که باید در لحظه‌لحظه زندگی آن را فراروی اعمال خود قرار دهیم، و تلاش کنیم تا تک‌تک رفتار، گفتار، کردار و حتی افکار ما آن‌گونه باشد که خداوند می پسندد و عبادتی خالص باشد.
عبادت خالص، عبادتی است که تنها برای خداوند و به نیت به‌دست آوردن رضایت او انجام شود. هرگز نباید کاری را که به‌خاطر خدا انجام می دهیم، در نیت و هدف خود، دیگران را در آن شریک کنیم. ممکن است گاه فکر کنیم مثلاً کار خوب را می کنیم تا دوستمان هم خوشش بیاید و بیشتر ما را تحویل بگیرد، یا مردم هم ببینند که ما چه آدم نیکوکاری هستیم؛ در این صورت دیگر انتظار پاداش از خداوند متعال نباید داشته باشیم، چرا که از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است:
یقُولُ سُبْحَانَهُ: أَنَا خَیرُ شَرِیک، مَنْ أَشْرَک مَعِی شَرِیکاً فِی عَمَلِهِ فَهُوَ لِشَرِیکی دُونِی، فَإِنِّی لَا أَقْبَلُ إِلَّا مَا خَلَصَ لِی.[۲]
ترجمه: خداوند سبحان می فرماید: من بهترین شریک هستم. هر کس با من شریکی در عمل خود قرار دهد، پس آن عمل برای شریک منست نه برای من. چرا که من فقط عملی را قبول می‌کنم که خالصانه و تنها برای من باشد.
از امام صادق علیه‌السلام در مورد آیه مبارکه «لِیَبْلُوَكُمْ أَیُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً» نقل است که فرمودند «لَیْسَ یَعْنِی أَكْثَرُكُمْ عَمَلاً وَ لَكِنْ أَصْوَبُكُمْ عَمَلاً»[۳] ترجمه: مراد این نیست کدام شخص عملش بیشتر است، بلکه کدام شخص عملش با خلوصتر و مطابق رضای خداست.
در حدیث دیگر از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آمده است «اخلصوا اعمالکم لله فإنّ الله لایقبل الا ما خلص له»[۴]
ترجمه: پیامبر فرمود اعمالتان را خالص برای خداوند انجام دهید زیرا خداوند فقط عمل خالص را قبول می‌کند.
از طرفی، می‌توان نتیجه گرفت اگر کار خوب تنها برای خداوند انجام شود، مثلاً اگر انسان به‌خاطر خداوند کمکی به کسی کرده باشد، یا مشکل کسی را حل کرده باشد، یا با خوش اخلاقی با او رفتار کرده باشد، دیگر انتظار هیچ‌گونه پاداش و حتی تشکری را از آن شخص نباید داشته باشد و چشم امید تنها به پاداش الهی بدوزد. به این ترتیب است که انجام کارهای نیک و خوش اخلاق بودن برای انسان بسیار ساده تر می شود. دیگر انسان به دنبال این نیست که ببیند دیگران چه کمکی به او کردند تا او هم به آنها متناسب با رفتارهای پیشین به آنها کمک کند. دیگر به فکر این نیست که وقتی هدیه ای برای دوستم یا فامیلم خواستم ببرم به یاد بیاورم که در قبال آن چه چیزی برای من قبلاً داده‌اند یا چه کارهایی قبلاً برایم انجام داده‌اند. هدف من این است که با توجه به اینکه خداوند متعال این کار را دوست دارد، آن را انجام دهم.
یکی از زیباترین صحنه‌هایی که از زندگانی حضرت زهرا سلام الله علیها و خانواده ایشان نقل شده است، داستان نزول سوره مبارکه انسان است که در اینجا خلاصه‌ای از این داستان زیبا را ذکر می‌کنیم. این داستان را افراد مختلفی از شیعیان و اهل تسنن نقل کرده‌اند و آن را در شأن اهل‌بیت علیهم‌السلام می‌دانند.
حضرت امام حسن مجتبی و امام حسین علیهما‌السلام بیمار شده بودند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به عیادت آن دو بزرگوار که آن زمان کودک بودند رفتند. وقتی آنان را دیدند، به حضرت علی علیه‌السلام پیشنهاد کردند برای شفای آن دو نذر کنند. به همین دلیل حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام و حضرت زهرا سلام الله علیها و جناب فضه نذر کردند اگر آنان شفا یابند، سه روز روزه بگیرند. پس از آن که آنان خوب شدند، حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام سه صاع گندم گرفتند. در روز اول حضرت زهرا سلام الله علیها با یک صاع آرد درست کرده و نان پختند. هنگام افطار، مسکینی بر در خانه آمد و تقاضای غذا کرد. همه اهل خانه غذای خود را به او دادند و تنها با آب افطار کردند. روز دوم و سوم نیز مشابه همین اتفاق روی داد و هنگام افطار یتیمی و اسیری آمدند و باز اهل خانه غذای خود را به آنان دادند.
روز بعد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آنان را دیدند که گرسنگی فشار زیادی به ایشان وارد کرده بود. در این زمان سوره انسان در تحسین آنان نازل شد و اشاره هایی به این عمل بزرگ آن خانواده گرامی کرد. در این سوره این آیات را می خوانیم:
یُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ یَخَافُونَ یَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِیرًا ﴿٧﴾ وَیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَىٰ حُبِّهِ مِسْكِینًا وَیَتِیمًا وَأَسِیرًا ﴿٨﴾ إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا ﴿٩﴾
ترجمه: [همانان که] همواره نذرشان را وفا می‌کنند، و از روزی که آسیب و گزندش گسترده است، می‌ترسند، (۷) و غذا را در عین دوست داشتنش، به مسکین و یتیم و اسیر انفاق می‌کنند. (۸) [و می‌گویند:] ما شما را فقط برای خشنودی خدا اطعام می‌کنیم و انتظار هیچ پاداش و سپاسی را از شما نداریم. (۹)
در آیه آخری که اینجا نقل شده، به روشنی بیان شده است که حضرت زهرا سلام الله علیها و خانواده ایشان تنها به خاطر خداوند متعال به آنان غذا می‌دهند، و به همین دلیل انتظار هیچ‌گونه پاداشی، حتی یک تشکر زبانی هم از آنان ندارند.
نقل می‌کنند آیت الله بروجردی در اواخر عمرشان تأسف می‌خوردند که عمرمان تمام شد و کاری نکردیم. بعضی اطرافیان گفتند شما چرا؟ شما با این همه خدمات و این همه شاگردان مسجد اعظم و خدمات دیگر در داخل و خارج از کشور، اینها همه باقیات الصالحات است. شاگردان و دوستان یکی یکی کارهای اساسی ایشان را بر می‌شمردند. ایشان در پاسخ گفتند: «أَخْلِصِ الْعَمَلَ فَإِنَّ النَّاقِدَ بَصِیرٌ»[۵] ترجمه: عمل را برای خدا خالص کن زیرا نقاد و بررسی کننده اعمال بصیر و آگاه است.[۶]
آن شخصیت بزرگ و مرجع تقلید زمان خود به خوبی آگاه است که اگر کاری که برای خداوند متعال کرده است، ذره‌ای ناخالصی داشته باشد، ارزشی ندارد.
[۱]. التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسكری علیه‌السلام، ص: ۳۲۷؛ عدة الداعی و نجاح الساعی، ص: ۲۳۳؛ بحار الأنوار (ط – بیروت)، ج۶۷، ص: ۲۴۹٫
[۲]. الكافی (ط – الإسلامیة)، ج۲، ص: ۲۹۵؛ تفسیر العیاشی، ج۲، ص: ۳۵۳٫
[۳]. الكافی (ط – الإسلامیة)، ج۲، ص: ۱۶؛ بحار الأنوار (ط – بیروت)، ج۵۴، ص: ۱۱٫
[۴]. نهج الفصاحة، ص: ۱۷۴؛ کنزالعمال ج۳، ص۲۳، ط بیروت.
[۵]. الإختصاص، ص: ۳۴۱؛ بحار الأنوار (ط – بیروت)، ج۱۳، ص: ۴۳۲٫
[۶]. مطهری، مرتضی، معاد، ج ۱، ص۱۸ «با قدری ویرایش».
