پارلمان ادیان جهان (Parliament of World Religions – PoWR) یک سازمان غیردولتی و مرکب از نمایندگان ادیان و مذاهب و آیین‌های دینی و عرفان‌های نوظهور است که بیش از یک‌صد سال سابقه فعالیت داشته و اولین بار در آمریکا و به‌وسیلۀ مسیحیان تأسیس شد.
این پارلمان از آن زمان و هر سه سال یک‌بار در یکی از شهرهای جهان یک اجلاس بین‌المللی برگزار کرده است. در این اجلاس‌ها نمایندگان همه مذاهب و ادیان به معرفی عقاید و افکار و مراسم و آیین‌های خود می‌پردازند و جلسات بین‌الادیانی متعددی برگزار می‌شود.
امسال اجلاس بین‌المللی پارلمان ادیان جهان در تاریخ ۱۷ و ۱۸ اکتبر۲۰۲۱ به‌صورت مجازی برگزار شد و نمایندگان ادیان و مذاهب و تشکل‌ها و سازمان‌های مذهبی که قبلاً ثبت‌نام کرده بودند، هرکدام در زمان‌های ۴۵ دقیقه تا یک‌ساعته با استفاده از سخنرانی، کلیپ، فیلم یا مباحثه آنلاین به بیان دیدگاه‌های خود پرداخته و به سؤالات کتبی افراد (به‌صورت چت) پاسخ می‌دادند. در این اجلاس حدود ۵۷۰ برنامه به‌صورت مجازی عرضه شد.
بهائیت که از سالیان قبل حضورش را در این پارلمان تثبیت کرده و در این مدت در بعضی از کمیته‌های تصمیم‌گیری هم افرادش را وارد کرده است و با تمام امکانات در اجلاس‌های قبلی هم شرکت کرده بود، در اجلاس امسال حدود ۱۰برنامه و یک نمایشگاه مجازی از طرف محفل ملی آمریکا داشت.
این نمایشگاه شامل چت، نمایشگاه و فروش کتاب و معرفی سایت‌های بهائی بود . آقای ادوارد پرایس تهیه‌کننده آمریکایی فیلم The Gate برنامه‌ای را در تقدیر از میرزا علی‌محمد باب به‌عنوان مفتاح دین جهانی بهائی و بشارت‌دهنده به ظهور بهاءالله، با آب‌وتاب فراوان ارائه کرد. یکی از بازدیدکنندگان از وی سؤال کرد که نظر شما دربارۀ احکام گردن زدن مخالفان و سوزاندن کتب و ویران کردن زیارتگاه‌ها و مقابر در کتاب بیان جناب باب چیست؟ وی که انتظار چنین سؤالی را نداشت دستپاچه شد و چند نفر از بهائیان پشت صحنه هم به میدان آمدند و نهایتاً گفت که به کتاب دکتر نادر سعیدی (از مبلغان بهائی ساکن آمریکا) مراجعه کنید. در ادامه باز سؤال شد که جناب بهاءالله رهبر این آیین جهانی مدرن هم که سال‌ها خودش یک نفر بابی و ملتزم به احکام کتاب بیان بوده است، چگونه به این احکام عمل می‌کرده است؟ مجدداً وی از پاسخ‌گویی خودداری کرد و باز هم ارجاعی غیرمربوط به کتاب دکتر سعیدی داد.
در برنامه دیگری که یکی از اعضای خانم دفتر نمایندگی بهائیت در سازمان ملل اجرا می‌کرد، به بیان تساوی رجال و نساء در بهائیت پرداخته شد. در این برنامه نیز یک نفر از وی دربارۀ عدم امکان حضور زنان در شورای رهبری و تصمیم‌گیرنده بهائیت، یعنی بیت‌العدل سؤال کرد. ایشان هم با دستپاچگی گفت اینجا جای این بحث‌ها نیست و اظهار داشت از طریق ایمیل شخصی مباحثه کنیم.
از سایر برنامه‌های بهائیان امریکا در این اجلاس برگزاری یک برنامه ۴۵ دقیقه‌ای بین‌الادیانی بود. این برنامه که از محل مشرق‌الاذکار بهائیان امریکای شمالی در ویلمت ایلینویز پخش شد، شامل مناجات و خواندن ادعیه و نوشتجاتی از آیین بهائی و همچنین مکتوبات مقدسی از سایر ادیان ازجمله هندو، یهود، زردشت، بودایی، مسیحیت و اسلام بود.
علاوه‌براین خانم Angelina Diliberto Allen برنامه‌ای را با عنوان «یادبود فوت عبدالبهاء از دید شش زائر بهائی» اجرا کرد. در این برنامه عبدالبهاء به‌عنوان نمونه کامل تعالیم بهاءالله در ارتقاء همبستگی نژادی، یافتن راه‌حل‌های معنوی برای مشکلات اقتصادی، تأکید بر برابری زنان و مردان و توسعه هدف وحدت بین ادیان الهی معرفی شد. در این برنامۀ یک‌ساعته خاطرات و تجربیات شش زائری که در زمان فوت عبدالبهاء در حیفا حضور داشتند، مطرح شد.
عناوین سایر برنامه‌هایی که بهائیان به‌طور اختصاصی یا مشترک با سایر ادیان برگزار کردند، به شرح زیر است:
۱- سیری در خیابان‌های معنویت در جست‌وجوی پاسخ‌هایی به ناگواری‌های شخصی.
۲- توسعه و تزکیه روح بشر: دیدگاه الهام‌گرفته از بهائیت در مسیر صلح.
۳- میزگرد با عنوان “معنویت و فردانیت، سمپوزیوم چندآیینی فراپاندمیک: بازیابی، بازسازی و انقلاب” که در آن چهره‌های مسلمان، مسیحی، یهودی و یک بهائی به نام جاوید جلیلی شرکت داشتند.
۴- تکامل دین: رسیدن به اخلاق جهانی. در این برنامۀ ۴۵دقیقه‌ای دیدگاه بهائیت دربارۀ طبیعت تکامل، آگاهی و دین مطرح شد.
۵- زنان حکمت: ۵ زن، ۵ مسافرت. در این برنامه ۵ زن از ادیان بودا، مسیحیت، یهود، اسلام و بهائیت دیدگاه‌های خود را دربارۀ اصول دینی خود در زمینۀ فرهنگ، سنت‌های خانوادگی، مراسم دینی و ارزش‌های مشترک بحث و بررسی و مطرح کردند.
۶- تحقق ایجاد تغییر: نقش عارفانه و شاعرانه طاهره در تغییر اخلاق اجتماعی و آموزش در دختران در ایران. این برنامه ۴۵دقیقه‌ای را حسین عهدیه اجرا کرد. در این برنامه اشاره شد که اواسط قرن نوزدهم زمانی بود که با جنبش بابیگری و با رهبری طاهره، تغییر در اخلاق اجتماعی در شرق اتفاق افتاد. در ایران باب پیش‌بینی ظهور قائم منتظر را تحقق بخشید. در قزوین، طاهره یک معلم و یک طلبه الهیات پیشاهنگ گسترش تعالیم باب بود.
۷- رویکردهای آموزشی ـ روانی و معنوی برای تقویت قلوب به‌منظور حضور در گذار جهانی. در این برنامۀ ۴۵دقیقه‌ای، دو رویکرد بهائیت برای تقویت قلب‌ها برای درک تجربیات واقعی آن‌ها به‌منظور تأثیر بر جهان امروز و آرام‌بخشی آن و رسیدن به یک اقدام جمعی به‌سوی جهانی عادلانه و پایدار مطرح شد.
نکته جالب در ترکیب بهائیان حاضر در این کنفرانس، حضور کم‌رنگ بهائیان ایرانی بود.
شایان ذکر است که حضور بهائیت از آغاز شکل‌گیری پارلمان ادیان جهان، موقعیتی را برای آن ایجاد کرده که بتواند دیدگاه‌های خود را به‌موازات ادیان ابراهیمی و غیرابراهیمی در چنین فضایی مطرح کند.
در تحلیل این رویداد باید گفت که این اولین بار نیست که بهائیان در برنامه‌های تبلیغی خود از پاسخ‌گویی به ابهامات درباره آیین خود سر باز می‌زنند. همچنین اولین بار نیست که مکتوبی بی‌نشان را به‌عنوان پاسخ به شبهات موجود درباره این آیین معرفی می‌کنند؛ بی‌توجه به آنکه آیا واقعاً مکتوب معرفی‌شده کفایت لازم برای پاسخ به ابهامات بیان‌شده را دارد یا خیر؟ ذهن مبلغان تشکیلاتی معمولاً چنان شست‌وشو داده شده که حتی یک لحظه به ذهنشان خطور نمی‌کند که انتقاد یا ابهام بیان‌شده، ممکن است رنگی از واقعیت داشته و درست باشد. کمتر ممکن است از یک مبلغ بهائی تشکیلاتی بشنویم که اجازه دهید به این سؤال فکر کنم و یا اینکه اجمالاً سؤال جالب یا قابل‌طرحی است و در ادامه همین جلسه به این پرسش، پاسخ خواهم داد.
چیزی که در این میان باعث تعجب است، آن است که اگر در پارلمان ادیان جای طرح پرسش‌هایی این‌گونه نیست و اگر قرار نیست متفکران و باورمندان به ادیان مختلف با یکدیگر تعامل کنند و برای رفع چالش‌های موجود اقدام کنند، اساساً پارلمان ادیان قرار است به چه رسالتی بپردازد؟ اگر مبلغی به دروغ، باور یا عملکردی را به آیین خود نسبت داد و یا حقایق آیین خود را کتمان کرد، وظیفه دیگر اعضا چیست؟ آیا حق دارند که به این موارد اعتراض کنند و دروغ‌گویان را رسوا کنند یا قرار است دروغ‌گویی و کتمان حقیقت ادامه داشته باشد؟ سؤال دیگر آن است که بهائیت کدام آوردگاه را برای گفت‌وگو با منتقدان خود در زمینه‌های اشاره‌شده آماده کرده و کدام بستر را برای حل‌وفصل این مناقشات آماده کرده است؟ آنچه که بدیهی به‌نظر می‌رسد آن است که دوران مونولوگ و بیانیه‌های یک‌طرفه و «خود گفتن و خود خندیدن» و راضی بودن به استدلال‌های خویش بدون شنیدن نظرات مخالف پایان یافته و مسیر تحری حقیقت با دروغ‌گویی یا کتمان حقایق و موکول کردن گفت‌وگو به آینده یا فرار از مباحث عقیدتی به بهانه پرهیز از مجادله، مسیر درستی نخواهد بود.
